Vrouwen brengen Verandering is een dialoogsessie die is opgezet in het kader van het ABNAMRO programma Dialoques House n.a.v. een artikel van hoogleraar economie Esther-Mirjam Sent.
’Groei. Wanneer wordt de economie nou eindelijk eens volwassen.’ Op de deur van de werkkamer van de Nijmeegse hoogleraar Esther-Mirjam Sent hangt deze uitspraak van Loesje op een klein briefje. Een hele rake, vindt Sent. Want de nadruk op ’groei’ als dé maatstaf van hoe het met een land gaat, is veel te groot.
De kredietcrisis heeft daar geen verandering in gebracht, tot grote teleurstelling van Sent, hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit. „Er wordt nu weer heel veel energie gestoken in de terugkeer naar ons oude groeipad. Want wat was het een ramp dat ons bruto binnenlands product (bbp) zo kelderde. Dat moet weer omhoog. Maar het bbp is maar een beperkte maatstaf van welvaart. In termen van geluk geven we ons leven in deze tijd hetzelfde rapportcijfer als in 1973, terwijl het bruto binnenlandse product in 36 jaar tijd enorm is gegroeid.”
Dat het nationaal inkomen als cijfer zo zijn beperkingen heeft, is op zich een langlopende discussie, constateert Sent. Maar juist na de crisis ontstond van vele kanten de roep om een Nieuwe Economie. Niet alleen meer berekenen hoeveel we met z’n allen verdienen en of dat toeneemt. Voortaan zouden we vooral het soort groei moeten bevorderen dat langdurig houdbaar en duurzaam is.
Het antwoord op die roep om een andere benadering is volgens Sent nog ver te zoeken. Nu Nederland volgens de laatste cijfers weer uit de recessie is gekropen, ontstaat de gedachte dat het allemaal wel meeviel. „De mens is van nature onrealistisch optimistisch. We leiden aan rampenbijziendheid. Maar ik ben hier een beetje pessimistisch. Ik betwijfel of we echt lessen gaan trekken uit deze crisis. Ik zie dat we gewoon op de oude voet verder gaan. Als we zo doorgaan, zijn we op weg naar de volgende crisis. En daarbij is de kredietcrisis een klein probleem. We hebben ook nog een klimaatcrisis, een energiecrisis en een bevolkingscrisis.”
De hele wereld zou veel meer naar de lange termijn moeten kijken, stelt Sent. Duurzame productie veel duidelijker belonen met subsidies, vervuiling veel zwaarder belasten, de kilometerheffing juist niet budgetneutraal invoeren: dan doet de markt in de meeste gevallen verder het werk. In meer toezicht en regelgeving gelooft de Nijmeegse hoogleraar niet. „De slimmerds zitten daar niet, die werken bij de bedrijven.”
Eén van de sleutels voor verandering ligt bij vrouwen, is de overtuiging van Sent. Vanavond spreekt zij daarover bij een debat in Utrecht. Mannelijke gedragskenmerken hebben de financiële crisis aangezwengeld: machogedrag, overdreven risico’s nemen, de grenzen opzoeken, onrealistisch optimisme, veel geld willen verdienen. Daar had een portie vrouwelijke benadering tegenover moeten staan: zorgzaamheid, behoedzaamheid, vragen durven stellen, bescheidenheid, meer aandacht voor de lange termijn. Maar vrouwen ontbreken vrijwel in de top van bedrijven en organisaties en dus verandert de cultuur nauwelijks, ziet Sent. Zij is daarom voorstander van quota voor topvrouwen. „Het klinkt vervelend. Je denkt meteen aan vis. Maar anders schiet het niet op. Door diep ingesleten vooroordelen worden vrouwen systematisch lager ingeschat en niet als leider gezien. Uit vele onderzoeken blijkt dat pas bij een percentage van 35 procent vrouwen beide benaderingen in evenwicht komen. Daarnaast is diversiteit een bewezen succesfactor.”
Dat harde, economische gegeven bracht topvrouw Caroline Princen van ABN Amro er vorige week toe het handvest ’Talent naar de top’ te ondertekenen om meer diversiteit in de top van de eigen bank te bewerkstelligen. Sent juicht ook KNP-topman Scheepbouwer toe, die onlangs besloot bepaalde topfuncties alleen voor vrouwen open te stellen.
Op de deur van haar werkkamer hangt nog een uitspraak van Loesje: ’Haantjesgedrag. Alsof dat compenseert dat ze geen eieren kunnen leggen.’
Zichtbaar krachtig
De werkelijkheid in veel organisaties: de helft van de productiviteit en van de kansen blijft liggen waar de helft van de mensen erbij betrokken is. We zijn dwaas als we de kans laten liggen om te horen wat zij te vertellen hebben. Vrouwen op topposities zijn een trend. Maar trends maken zichzelf waar of ze vervliegen. De vraag is dus veel hoe benut de top het potentieel van alle vrouwen? Op die vragen zoeken we een antwoord in het pilot-programma ‘Vrouwen brengen Verandering’.
Verandering ontstaat uit bewustwording. Die realisatie maakt dat het programma gericht is op een verandering in houding.
Inspiratie maakt dat je stappen gaat zetten. We laten zien hoe de samenwerking met vrouwen een organisatie kan versterken. Voortrekkers uit bedrijfsleven, politiek of openbaar leven geven aan hoe zij het werken met mannen en vrouwen of het man-vrouw-zijn in hun werk geïntegreerd hebben.
Vrouwen kunnen heel goed aanzetten geven. Zij hebben voelhorens om de omgeving in zich op te nemen en in een breed perspectief weer te geven. Daarin ontwikkelen vrouwen ook zichzelf.
Mannen die nieuwe kansen en ontwikkelingen toelaten en macht kunnen delen, scheppen ruimte en daarmee kansen voor iedereen.
De leiding steunt dit bewustwordingsproces en kijkt welke werkprocessen aangepast kunnen worden.
Het pilot-programma strekt zich uit over een jaar waarin Iedereen de gelegenheid heeft een nieuwe manier van werken te onderzoeken en een nieuwe verhouding uit te proberen. De pilot volgt de ontwikkeling die de organisatie en de deelnemers meemaken. De ijkpunten waarlangs het programma loopt zijn:
- Vooronderzoek maakt helder op welk vlak betrokken zich wel of niet comfortabel voelen en welke (werk)processen hier achter schuilen.
- Mannen en vrouwen werken deels in aparte groepen. De vrouwen beginnen en kiezen zelf uit een menu een thema rondom ‘aanwezigheid’. De groepenmkomen daarvoor zes middagen bij elkaar. De mannen haken later in.
- Wat deelnemers op het werk ervaren, delen ze. Ook hier nemen de vrouwen het voortouw.
- Als slotstuk komt iedereen twee dagen samen in een ontspannen atmosfeer.
- Opgedane inzichten werken als bespreekstof voor de organisatie van de toekomst.
Artikel vrouwen brengen verandering door hoogleraar economie Esther-Mirjam Sent